Tiêu Trắng Và Tiêu Đen Nên Dùng Loại Nào

Tiêu là quả của cây hồ tiêu – một loại dây leo thân dài, với lá bóng, hình dạng tương tự lá trầu không nhưng thon dài hơn. Quả tiêu mọc thành từng chùm, khi còn non có màu xanh, đến lúc chín chuyển dần sang màu đỏ hoặc vàng. Sau khi thu hoạch và phơi khô, hạt tiêu chuyển sang màu đen đặc trưng với lớp vỏ nhăn nheo.

Tùy theo cách sơ chế, tiêu được phân thành hai loại chính:

• Tiêu đen: Là tiêu được phơi khô nguyên vỏ, giữ lại lớp vỏ ngoài màu đen.
• Tiêu trắng (tiêu sọ): Là tiêu đã được lột bỏ lớp vỏ ngoài trước khi phơi khô, chỉ giữ lại phần lõi trắng bên trong.

Không chỉ là gia vị không thể thiếu trong ẩm thực, hạt tiêu còn có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng dịch vị và tạo cảm giác ngon miệng. Ngoài ra, tiêu còn được sử dụng trong y học cổ truyền như một vị thuốc quý với nhiều công dụng hỗ trợ điều trị:

• Đau bụng do lạnh, tiêu hóa kém, đầy hơi, khó tiêu
• Loét dạ dày, đau bụng, tiêu chảy
• Trúng hàn, đau vùng ngực, hen suyễn
• Cảm lạnh, cúm, ho, nhức đầu
• Viêm phế quản, viêm khớp, đau thần kinh
• Phòng chống chuột rút, chữa ghẻ, hỗ trợ kích thích hoạt động trí não

Hạt tiêu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách hoặc quá liều có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn, đặc biệt ở những người nhạy cảm. Cụ thể:

• Tiêu bay vào mắt có thể gây kích ứng, sưng đỏ và cảm giác khó chịu.
• Người bị dị ứng với các thành phần của tiêu có thể gặp phải tình trạng ngứa ngáy, nổi mề đay hoặc phản ứng dị ứng toàn thân.
• Do tính nóng, tiêu có thể gây ra hiện tượng nóng trong người, nổi mụn, thậm chí làm xuất hiện các triệu chứng tim mạch nhẹ như hồi hộp, tim đập nhanh, cảm giác khó chịu.
• Trẻ em nếu sử dụng tiêu với liều lượng quá lớn có thể gặp tác dụng phụ nghiêm trọng như khó thở hoặc ngưng thở tạm thời.

Những tác dụng phụ này không phổ biến và không xảy ra với tất cả mọi người, tuy nhiên nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường, bạn nên ngừng sử dụng ngay và tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn kịp thời.

Quy trình chế biến

• Tiêu đen được thu hoạch khi quả đã già, phần nhân (sọ tiêu) bên trong đã phát triển đầy đủ nhưng vỏ ngoài vẫn còn xanh hoặc bắt đầu ngả vàng. Sau khi thu hoạch, tiêu được phơi khô trực tiếp dưới nắng, lớp vỏ săn lại và chuyển sang màu đen đặc trưng.
• Tiêu trắng (tiêu sọ) lại được thu hoạch khi quả đã chín đỏ hoàn toàn. Sau đó, tiêu được ngâm nước để làm mềm vỏ và thịt quả, rồi chà xát để loại bỏ lớp vỏ, chỉ giữ lại phần lõi (sọ). Sọ tiêu sau đó được phơi khô, cho ra thành phẩm có màu trắng ngà hoặc xám nhạt, bề mặt trơn láng, ít nhăn nheo hơn tiêu đen. Về mặt hình thức, tiêu trắng thường bắt mắt hơn tiêu đen.

Mùi thơm

• Tiêu đen tuy có vẻ ngoài sần sùi, màu sắc không hấp dẫn nhưng giữ lại lớp vỏ chứa nhiều tinh dầu thơm, nên khi sử dụng trong chế biến món ăn sẽ tỏa hương đậm và đặc trưng.
• Tiêu trắng, do trải qua quá trình ngâm nước và loại bỏ lớp vỏ giàu tinh dầu, nên mùi thơm giảm đáng kể. Đặc biệt, tiêu trắng có thể mang theo mùi nồng nhẹ do quá trình lên men khi tách sọ.

Độ cay và vị nóng

• Tiêu đen có độ cay vừa phải, vị cay ngấm dần sau khi ăn, phù hợp với các món ăn truyền thống, cần vị cay dịu và thơm.
• Tiêu trắng có độ cay mạnh hơn, do được lấy từ quả chín hoàn toàn và chỉ giữ lại phần lõi. Vị cay nồng sẽ xuất hiện ngay lập tức, thích hợp cho những món ăn cần tạo vị mạnh hoặc đậm.

Thời gian bảo quản

• Tiêu đen, do được phơi khô tự nhiên dưới nhiệt độ cao và giữ nguyên lớp vỏ, có thể bảo quản lâu dài, ít bị ảnh hưởng bởi độ ẩm và nấm mốc.
• Tiêu trắng lại có thời hạn bảo quản ngắn hơn do đã loại bỏ lớp vỏ bảo vệ và trải qua quá trình ngâm nước. Khi để lâu, tiêu trắng dễ bị đắng và mất hương vị đặc trưng.

Công dụng đối với sức khỏe

• Tiêu đen giữ nguyên vỏ chứa nhiều hoạt chất sinh học, như piperine – giúp kích thích tiêu hóa, tăng cảm giác ngon miệng, hỗ trợ điều trị cảm cúm, ho, giảm cân, làm đẹp da, ngăn ngừa ung thư, trị gàu,...
• Tiêu trắng có ít công dụng y học hơn, chủ yếu được sử dụng trong ẩm thực để tạo vị cay và hương nhẹ, đặc biệt trong các món ăn phương Tây có nền kem, sữa hoặc súp trắng – nơi không muốn thấy các đốm màu của tiêu đen.

Xét về hương vị, việc lựa chọn tiêu đen hay tiêu trắng phụ thuộc vào khẩu vị và mục đích sử dụng của mỗi người. Tiêu trắng có độ cay nồng cao, cảm nhận rõ ngay khi ăn, trong khi tiêu đen lại cho vị cay thấm dần, đi kèm với mùi thơm đặc trưng nhờ giữ lại lớp vỏ chứa tinh dầu.

Xét về lợi ích sức khỏe, tiêu đen được đánh giá là lựa chọn tối ưu hơn nhờ chứa nhiều hoạt chất tự nhiên có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm cân, trị cảm cúm, ho, chống viêm và làm đẹp da. Chính vì vậy, người dân miệt vườn và những người sành ăn thường đánh giá cao tiêu đen không chỉ vì hương vị mà còn vì giá trị dinh dưỡng và dược liệu mà nó mang lại.

Ngoài ra, một yếu tố cần lưu ý là việc lựa chọn tiêu trắng an toàn và chất lượng không hề đơn giản, do một số sản phẩm trên thị trường có thể sử dụng hóa chất trong quá trình tẩy vỏ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe nếu sử dụng lâu dài.

Dù là tiêu đen hay tiêu trắng, mỗi loại đều có những đặc điểm và công dụng riêng biệt. Quan trọng là bạn lựa chọn phù hợp với khẩu vị, nhu cầu sử dụng và ưu tiên sức khỏe. Hãy là người tiêu dùng thông thái bằng cách chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, an toàn và chất lượng.